پرسش و پاسخ مربوط به ادبیّات

پاسخ : "رقص ضمیر یا جا به جایی ضمیر یا جهش ضمیر" آن است که ضمیر پیوسته‎ای در محل اصلی خود قرار نگیرد و در صورت مرتب کردن به محل دیگری انتقال یابد.
در سوالات کنکور سراسری 1392 رشته ریاضی این سؤال آمده بود:
- در کدام بیت جابه جایی ضمیر متصل صورت گرفته است؟
جواب: من ز دست تو خویشتن بکشم / تا تو دستم به خون نیالایی
مرتب کردن با محل اصلی ضمیر: تا تو دست به خونم نیالایی.
ضمیر "م" مضاف الیه "خون" است نه "دست" که جابه جا شده و پس از "دست" آمده است.
"تصدیر" همان آرایه‎ی "تکرار" است با این تفاوت که واژه‎ی تکراری در اول و آخر بیت تکرار می‎شود. مانند:
آدمی در عالم خاکی نمی‌آید به دست / عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی

با آرزوی سربلندی شما: قلی پور

پاسخ : برای کوتاهی عنوان "آموزش ادبیات و عربی" را انتخاب کردم وگرنه تمام دروس زبان فارسی، ادبیات، آرایه های ادبی، عروض و قافیه، تاریخ ادبیات تحت عنوان دروس ادبیات شناخته می شود.
چشم پاورپوینت شما و هر مطلب مفید دیگری را هم که داشتید به نام خود شما در سایت قرار می دهم.
با تشکر از عنایت حضرت عالی: علیقلی پور

پاسخ : ایهام تناسب: آوردن واژه‌ای است با حداقل دو معنی که یک معنی آن مورد نظر و پذیرفتنی است و معنی دیگر نیز با بعضی از اجزای کلام تناسب دارد؛ مثال:
ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالی است
حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی است

«ماه» استعاره از معشوق شاعر است امّا در معنی دیگر (سی روز سال) كه در جمله حضور ندارد، با واژه‌های «سال» و «هفته» ایهام تناسب دارد.
تفاوت «ایهام» و «ایهام تناسب» در این است که در ایهام، گاه هر دو معنی پذیرفتني است امّا در ایهام تناسب، تنها یک معنی به کار می‌آید و معنی دوم با واژه یا واژه‌های دیگر یک «مراعات نظیر» می‌سازد.

پاسخ : مطالعه کتاب های مفهوم ادبیات 2 - 3 و پیش برای تقویت مهارت مفهوم لازم است. سوالات مفهوم از سوالات نسبتا دشوار کنکور و نه سوال از 25 سوال ادبیات است. کتابی را انتخاب کنید که هر سه کتاب ادبیات را پوشش دهد و کامل تر باشد.

پاسخ : استعاره‌ي مكنيه (كنايي / نوع 2): مشبّهي است كه به همراه يكي از اجزا يا ويژگي‌هاي «مشبه‌بهِ محذوف» مي‌آيد؛ مثال:
به صحرا شدم (رفتم)؛ عشق مانند باران باریده بود. (تشبیه). به صحرا شدم؛ عشق باریده بود. (استعاره)
اگر ویژگی چیزی به چیز دیگر نسبت داده شود، استعاره¬ی مکنیّه است.
مثال (نسبت «باریدن» برای «عشق» واقعی نیست. و ویژگی «باران» به «عشق» نسبت داده شده است.) (عشق را به بارانی تشبیه کرده¬ایم که «بارش» از ویژگی¬های آن است.)
استعاره¬ی مکنیّه دو نوع است:
1- جزء یا ویژگی مشبه¬به به مشبّه اضافه می¬شود که آن را «اضافه¬ی استعاری» می¬خوانیم؛ مانند بارش عشق، بال نسیم
2- جزء یا ویژگی مشبه¬به به صورت یک گزاره به مشبّه که نهاد است، نسبت داده می¬شود؛ عشق باریده بود. / نسیم بال گشود.

موفّق باشید. علیقلی پور

پاسخ : کاملاً صحیح است. و تکواژها یا معنی دار هستند و یا معنی ساز. ضمناً تکواژهای وابسته (وندها) را هم فراموش نکنیم. مثال: «دانش» از دو تکواژ «دان + ــِ ش» تشکیل شده و از دو هجای «دا + نش».

پاسخ : بحث تفاوت هجا و تکواژ است: تکواژها واحدهای دستوری زبانند ولی هجاها واحدهای آوایی زبان هستند که در زبان فارسی با سه الگوی مشخّص از دو، سه یا چهار واج تشکیل می¬شوند. با ایجاد برش آوایی، یک واژه را می¬توان به هجا یا هجاهای سازنده¬اش تجزیه کرد. هجاهای حاصل جایگاه دستوری و معنایی ندارند هرچند ممکن است به صورت اتّفاقی، معنی¬دار یا یک تکواژ دستوری هم باشند؛ «کتاب» از دو هجای «کِ + تاب» تشکیل شده است و این هجاها تکواژ و معنی¬دار نیستند. «کتاب» یک تکواژ است. «کاردان» از دو هجای «کار + دان» درست شده است و اتّفاقاً تکواژهای این واژه نیز «کار + دان» است.

موفّق باشید. علی قلی پور

پاسخ : از انواع متمّم، سه نوع آن مشهور و مطرح در کتب درسی است:

1- متمّم قیدی: فعل جمله یا اسمی به آن نیاز ندارد لذا قابل حذف یا افزایش است. حرف اضافه¬ی این متمّم، حرف اضافه¬ی اختصاصی فعل یا اسم یا واژه¬ی دیگری نیست. در جمله متمّم¬های قیدی متعدّدی می¬تواند به کار رود.

2- متمّم اسم: اسم دیگری به وجود آن متمّم نیاز دارد. با وجود آن اسم، قابل حذف نیست. حرف اضافه¬ی این متمّم، حرف اضافه¬ی اختصاصی اسم است. این متمّم با آن اسم یک ترکیب قابل قبول و درستی می¬سازد.

3- متمّم فعل: فعل جمله به آن نیاز دارد لذا قابل حذف نیست. حرف اضافه¬ی این متمّم، حرف اضافه¬ی اختصاصی فعل است. در جمله تنها یک متمّم فعل می¬تواند به کار رود. این متمّم با فعل، یک ترکیب قابل قبول و درستی می¬سازد.

مثال: 1- علی از بازار آمد. (از بازار: متمّم قیدی است؛ زیرا قابل حذف است و «علی آمد» یک جمله¬ی کامل دستورمند است. حرف اضافه¬ی «از» نیز حرف اضافه¬ی اختصاصی برای «علی و آمد» نیست.

2- نیاز انسان به علم جدّی است. (به علم: متمّم اسم است؛ زیرا قابل حذف نیست. «به» حرف اضافه¬ی اختصاصی اسم «نیاز» است. «نیاز به علم و نیاز به چیزی» یک ترکیب درست و قابل قبول است.)

3- علی از دوستش رنجید. (از دوستش: متمّم فعل است؛ زیرا قابل حذف نیست. «از» حرف اضافه¬ی اختصاصی فعل «رنجید» است. «رنجیدن از علی و رنجیدن از کسی» ترکیبات قابل قبول و درستی هستند.)

اصطلاح «تمییز» از اصطلاحات دستور قدیم بوده است و در دستور جدید زبان فارسی جایگاهی ندارد. اگر منظورتان نقش نحوی «ممیّز» است، «ممیّز»ها واحدهای شمارشی هستند که میان هسته و صفت شمارشی یا صفت مبهم و پرسشی می¬آیند و جزء وابسته¬های وابسته هستند؛ مثال: دو جلد کتاب، چند جلد کتاب



سربلند باشید. علیقلی پور

پاسخ : تمام ترکیبات وصفی و اضافی عربی که ساختار عربی دارند در فارسی یک واژه ی شبه ساده به حساب می آیند و ساختاری یک پارچه دارند بنابراین قابل تجزیه به چند تکواژ نیستند و یک تکواژ یک پارچه هستند. واژه هایی در فارسی قابل تجزیه به تکواژهای مختلف هستند که ساختار فارسی داشته باشند.